Amerikali ve Avrupali arastirmacilar, 4 yillik calismanin ardindan, 19. yuzyilda bulunan, en karmasik matematiksel yapilardan birinin sirrini cozduler.
Amerikan Matematik Enstitusu'nun aciklamasinda, Amerikali ve Fransiz matematikcilerden olusan grubun, Norvecli matematikci Sophus Lie tarafindan 1887'de bulunan ve Lie grubu adi verilen matematiksel yapinin E8 adli bolumunun sirrini cozdugu belirtildi.
Amerikan Matematik Enstitusu Bilim Komisyonu Baskani ve Princeton Universitesi Matematik Profesoru Peter Sarnak, Lie'nin simetriyi incelerken buldugu bu matematiksel yapinin sirrinin anlasilmasinin cok onemli bir gelisme oldugunu belirtti. Sarnak, bu sayede, bilgisayarla karmasik problemlerin cozulmesi icin yapilan hesaplamalarin kolaylasacagini ifade etti.
E8'in sirrinin anlasilmasiyla, cebir, geometri, sayi kuramlari, fizik ve kimya alaninda ilerleme kaydedilecegini belirten Sarnak, E8'in ''sifresinin cozulmesinin' ' gelecek nesillerin matematik ve fizikcileri icin cok buyuk imkanlar saglayacagini soyledi.
4 yil boyunca suren arastirmalari yuruten ekibin basinda bulunan, Maryland Universitesi Matematik Profesoru Jeffrey Adams da ''100 yildan uzun zaman once bulunan E8'i, bugune kadar kimsenin anlayamayacagini saniyorduk'' dedi.
Bilim adamlari, E8'in gizeminin cozulmesini saglamak icin yapilan tum hesaplamalarin kagida yazilmasi halinde, bu kagitlarin Manhattan buyuklugunde bir bolgenin yuzolcumune denk gelecegini soylediler. Bilim adamlari, sirri cozmek icin yeni matematik tekniklerinden ve bilgisayarlarin sadece birkac yil once gelistirilen hesaplama kapasitesinden faydalandiklarini belirttiler.
E8'in sifresinin cozulmesi icin bilgisayarda yapilan hesaplamalarin 60 gigabyte yer kapladigi kaydedildi.
1842'de dogan Norvecli matematikci Sophus Lie, cebirsel degismezler ve diferansiyel denklemler kuramlarina onemli katkilarda bulunmustu. Lie 1899'da 57 yasinda oldu.
KAYNAK :
Linkleri görebilmek için ÜYE olmalısınız. .com.tr/2007/ 03/19/son/ sonyas03. asp
